Nynke Koopmans (VVD) had geen goed woord over voor het collegestandpunt aangaande het monumentenbeleid: 'Der is mar ien dy’t wat te sizzen hat oer syn eigen hûs.'

Monumentenbeleid: 'Wy sitte op in twaspalt'

za 25 november 2017, 13.24 uur

BURGUM - "Wy sitte op in twaspalt." Het waren de woorden van CU fractievoorzitter Douwe Hooijenga, naar aanleiding van het debat over het gemeentelijke monumentenbeleid. Daar was in een eerder stadium al ‘wiidweidich’ over gedebatteerd, gesteggeld zeg maar, maar dat had alles te maken met het feit dat er toen een behoorlijke tegenwind was opgstoken uit de hoek van de eigenaren van die monumenten. En ook deze donderdagavond in november waren ze er weer, de insprekers, de mensen die zich niet alleen betrokken voelen, maar ook, althans daar vrezen ze voor, benadeeld.

En dus was er opnieuw ruimte voor een rijtje insprekers die ten overstaan van de raad hun bezwaren kenbaar maakten tegen het voorliggende voorstel van het college. Ze hadden bovendien ‘omsittend laach’ meegenomen naar het gemeentehuis in de wetenschap dat ‘manmachtige steun’ hun zaak alleen maar goed zou kunnen doen. Immers, de raad bestaat uit medeburgers, en die zijn meestal gevoelig voor acties tegen elke vorm van bureaucratie en zeg maar ‘inmenging in binnenlandse aangelegenheden’.

Het ging in principe om de vraag: kan de overheid, de gemeente in dit geval, de regie overnemen van een huiseigenaar als die in een als monumentaal aangemerkt pand woont of gaat wonen. Geen eenvoudige discussie, in feite een dilemma, een spagaat. Aan de ene kant zegt je nee, dat moet niet kunnen, het is jouw huis en de regie ligt altijd bij de eigenaar. Aan de andere kant is er voor het standpunt van de gemeente het nodige te zeggen, omdat die graag wil dat de betreffende monumenten niet alleen in stand worden gehouden, maar dat ze ook nog eens goed en passend worden onderhouden.

De gemeente zet in op het risico dat dat niet altijd gebeurt en zal gebeuren, de eigenaren wijzen ‘yn dat stik fan saken’ op het feit dat zij de eerste belanghebbenden zijn voor dat goede onderhoud. Het was dus aan de raad om daar in feite een Salomonsoordeel over te vellen, niet eenvoudig, en de worsteling was af en toe ook duidelijk te horen. Een samenvatting van de betogen van de insprekers.

Bareld Kootstra, voorzitter van de Stichting Karakteristiek Tytsjerksteradiel, beet het spits af. Hij vroeg zich af of de gemeente de keuze wilde maken voor of tegen deze ‘unike en skoandere monuminten fan dizze gemeente’. “Dizze gebouwen hawwe ferhalen, der sitte emoasjes oan fêst, wy moatte in kar meitsje, dizze monuminten ferliene identiteit oan ús dorpen. In âld hûs freget ûnderhâld. Dus: meitsje in dúdlik belied, gean mei de doarpen yn petear, belied fan ûnderop.”

Mevrouw Tadema sprak namen een groep betrokkenen in Eastermar: “Wij willen over ons eigen huis kunnen beslissen. De gemeente trekt zich overal terug, maar hier nu net niet. De verkoop wordt moeilijker, er is sprake van waardedaling. De vrees van de gemeente is ongegrond dat wy onze panden zouden verwaarlozen.” Mevrouw Wolfswinkel uit Garyp kwam met een nogal schrijnend verhaal uit de praktijk: “Wij hadden dit huis helemaal opgeknapt en toen kwam er een brief van de gemeente, die eisten in feite het huis op, zonder dat daar wat tegenover stond. Ik wil zelf beslissen en ik vraag mij af: wat doe ik niet goed.”

Japik de Jong uit Eastermar hield een vlammend betoog, af en toe met stemverheffing, over het feit dat de rijksoverheid geld beschikbaar heeft en moet stellen voor dit soort zaken: ”Zonder subsidie worden deze eigenaren opgezadeld met een hoop overbodige administratie.” Pieter van Kampen was de laatste in de rij en hij vertegenwoordigde een grote groep eigenaren. “Er is een jaar lang niets gebeurd, vorig jaar om deze tijd stonden we hier ook met in feite hetzelfde verhaal. De gemeente moet in onze optiek afzien van dit monumentenbeleid, dit is een vorm van betutteling. De gemeente eigent zich de regie toe, dit is een opgelegde maatregel zonder dat er wat tegenover staat. En die verloedering kan natuurlijk niet de bedoeling zijn van de eigenaren. Voor niks gaat alleen de zon op. De eigenaren zijn bereid om mee te denken, we hebben nog altijd geen antwoord gekregen. Gemeente: haal uw voorstel van tafel.”

En daarna was het aan de politiek, de raad dus, om er ‘wat van te vinden en te zeggen’. Per slot van rekening gaat zij daarover. De eerste die het woord kreeg was Rinze Eizema van de PvdA: “Wy wolle it erfguod beskermje, wy bliuwe dit belied wichtich finen. En foar monuminten binne der no ienris mear regels nedich. Mar wy fine wol dat de gemeente yn oerlis moat mei de belanghebbenden en: berop moat kinne. Der moat ien oansprekpunt komme en de rezjy bliuwt by de eigeners.” Hessel Bouma (GBT) noemde het met een variant op Algemene Maatregel van Bestuur, een Algemene Maatregel van Burgum: “Lit dy minsken sels op har hûs passe, lit se dy frijheid hâlde. Ik mis yn dit hiele stik de subsydzje.” Zijn conclusie was duidelijk: “Wy keure dit belied ôf.” Brant Knossen (CDA) was van mening dat de communicatie niet goed was verlopen: ”Der is te folle fan boppe ôf regele. Wy hawwe harke nei de boargers, it gemeentelike erfguod moat beskerme wurde.” Maar hij wilde wel het aantal monumenten beperken tot ongeveer 150 van de 400 die op de lijst staan.

“Der moat in fersoepeling komme fan de regels”, aldus Knossen. Rom Dijk (FNP) pleitte voor de vaststelling van het beleid, maar met daarin meer vrijheid. Douwe Hooijenga(CU): “Wy binne noch net echt fierder as in jier lyn. Dit is in lestich ferhaal, wy moatte beskermje, mar dat kin net sûnder subsydzje. Dus: wat jouwe wy dy minsken, it bekende ‘what’s in it foar me’ ferhaal. Wy sitte op in twaspalt, it bliuwt in syktocht.” Nynke Koopmans (VVD) was kort van stof: “Wy fine dit ûnbesprekber, der is mar ien dy’t wat te sizzen hat oer syn eigen hûs.”

Dirk van der Wal had ook niet veel woorden nodig om het standpunt van GrienLinks duidelijk te maken: “Wy hawwe wol fertrouwen yn de eigeners.” Het laatste woord was in dit geval aan wethouder Geerling Schippers: “Jo kinne minsken net twinge om ûnderhâld te plegen. Wy geane fierder mei ‘weardefolle panden as monumint’.” Waarmee de discussie wel werd afgesloten, maar er waarschijnlijk nog steeds niet een voor alle partijen aanvaardbaar compromis werd gesloten. Er zal dus ongetwijfeld nog een vervolg komen. Het lijkt niet waarschijnlijk dat de belanghebbenden, de eigenaren dus, zich hierbij neer zullen leggen.