Tekening: Annet Zuurveen

Eerste dag rechtszaak Vaatstra

do 28 maart 2013, 10.27 uur

LEEUWARDEN - Op de rechtbank in Leeuwarden is donderdagochtend de rechtszaak tegen Jasper S. (45) uit Oudwoude begonnen. Hij wordt verdacht van de moord en verkrachting van Marianne Vaatstra. De rechtszaak zal naar verwachting de hele dag duren. Ook is vrijdag ingepland als extra zittingsdag mocht de zaak donderdag niet afgerond kunnen worden.

Jasper S. liet tijdens de rechtszaak weten dat hij bij de aankondiging van de Wetswijziging Verwantschapsonderzoek, begin vorig jaar, het besef kreeg dat hij 'erbij' was. Hij legde zich erbij neer. Stamelend zei hij tegen de drie rechters: "Ik heb de afgelopen 13, 14 jaren meerdere malen overwogen om naar de politie te gaan." Om zijn kinderen zou hij het niet gedaan hebben. "Ik heb in 1999 besloten mij stil te houden. Ik kon de zaak niet terugdraaien, ik heb besloten dat ik mijn familie dat wilde besparen." De arrestatie kwam voor Jasper S. uiteindelijk niet onverwacht, het moment wel: "Ik liep in het donker over het erf, ineens had ik een arrestatieteam in mijn nek, letterlijk."

De avond van de moord
Op de avond van de moord is S. gaan fietsen nadat hij bij een drachtige koe had gekeken. Hij kon zich de route niet meer herinneren. "Ik was in gedachten", zei hij. Hij ging in elk geval rechtsaf in de richting van Kollum. Hij was op zoek naar rust, wilde zijn hoofd leegmaken. Ter hoogte van de sportvelden op de Jeltingalaan in Buitenpost vond de eerste ontmoeting met Marianne Vaatstra plaats.

Jij bent voor mij
Op het moment dat hij Marianne voorbij fietste flitste het door zijn hoofd: 'Jij bent voor mij." S. liet weten dat hij dat nog nooit gehad heeft. Hij beweerde nog steeds niet te weten waar het gevoel vandaan kwam. "Er is op dat moment een knop omgegaan bij mij. Mijn geweten is uitgeschakeld, hoe weet ik niet."

Van de fiets getrokken
Hij keerde zijn fiets en ging achter Marianne aan. Hij wist nog dat Marianne vrij snel fietste. "Ik was zo gefocust om haar in te halen." Toen hij naast haar fietste zei Marianne nog: "Wa bisto?" Hij trok het meisje van de fiets, half vallend kwamen ze tot stilstand. Marianne heeft geprobeerd zich los te rukken. Jasper S. pakte haar bij de jas vast en pakte tijdens de worsteling tevens een zakmes.

Mes op keel
Marianne heeft volgens de verdachte niet geschreeuwd. Er is wel een korte worsteling geweest . Toen hij zijn hand voor haar mond deed, beet Marianne hem. Hij zei dat hij vervolgens Marianne met zijn mes onder controle heeft gehouden. "Ze kon niet loskomen, ze heeft het ook niet geprobeerd', zei hij. Rechtbankvoorzitter Bert Dölle kon het moeilijk plaatsen, dat Marianne het verzet zomaar opgegeven heeft. Mensen uit haar omgeving zeiden dat ze altijd van zich af durfde te bijten. "Ik heb het mes bij haar op de keel gezet, op dat moment staakte ze haar verzet", aldus S.

Weiland
Eenmaal samen het weiland in gelopen zei S. op een zeker moment: "Stop maar, ho maar, ver genoeg. Ik weet niet of ik gezegd heb dat ik seks met haar wilde, hoogstwaarschijnlijk wel." Marianne moest op haar kniçen gaan zitten en S. oraal bevredigen. Daarna verkrachtte hij haar nogmaals door op haar te gaan liggen. S. zei dat hij Marianne niet heeft vastgebonden. Bindsporen op de polsen lijken die verklaring tegen te spreken. Hij sneed de kleding van Marianne los, maar kon geen antwoord geven op de vraag waarom hij dat had gedaan. "Het is gegaan zoals het gegaan is", zei S. herhaaldelijk. In de beha van Marianne zat een type knoop die Jasper S. kan maken. Dölle: "Dan zit je toch wel echt bij het binden."

Volgens de sectie-arts zou S. het slachtoffer kunnen hebben verwond bij het doorsnijden van het slipje. Er zijn wondjes gevonden op het dijbeen, maar ze heeft nauwelijks gebloed. Dat zou volgens de patholoog-anatoom kunnen betekenen dat Marianne op dat moment buiten bewustzijn was, of zelfs overleden.

Marianne was ongesteld. De tampon zou ze zelf hebben weggeworpen. Die tampon is nooit gevonden. Dölle haalde de theorie aan dat S. de tampon had meegenomen, om geen bewijs achter te laten. S. ontkende.

Op de vraag van de rechter wat er 'na de seks' is gebeurd, antwoordde S. dat hij "volslagen in paniek" is geraakt. "Na de seks was de roes weg en begon ik te beseffen waar ik mee bezig was. Ik dacht aan mijn gezin, aan de ontdekking en wat het teweeg zou brengen. Dat schoot allemaal door mij heen".

Een huilende S. vertelde hoe hij Marianne om het leven heeft gebracht: "Ik heb haar in die paniek omgedraaid. Om me heen gegrepen en het eerste gepakt wat ik vast kon krijgen. Dat was haar beha." De beha heeft hij om haar hals gelegd en aangetrokken. "Toen hoorde ik haar nog steeds ademen. Toen heb ik in dezelfde paniek het mes gepakt , toen heb ik haar de keel doorgesneden." Nog steeds in tranen zei S. dat hij de keel van Marianne drie keer heeft doorgesneden.

Volgens de voorzitter is het een zeer reëel scenario dat de verwondingen aan de bovenbenen van het slachtoffer post mortaal zijn. Dit leidt tot het scenario dat Marianne al dood was toen ze verkracht werd. Volgens S. zou het kunnen dat ze buiten bewustzijn was.

Jasper S. heeft het scherpe mes al die jaren bewaard, hij had het ook al jaren. Op de vraag waarom hij het niet weggegooid heeft, antwoordde hij: "Mensen die mij kennen weten dat ik zuinig ben op mijn spullen". Maar de angst voor ontdekking speelde ook mee: "Als er op 1 mei een meisje wordt gevonden en ik ben mijn mes kwijt, dat zou -bij de familie, red. - opvallen." Waarom dan het mes 13 jaar bewaard, wilde Dölle weten. S.: "Ik heb het bij me gehouden als een soort van boete, als een soort van waarschuwende herinnering."

Alles bij elkaar heeft het volgens S. misschien tien minuten geduurd, vanaf het van de fiets trekken van Marianne tot aan het einde. Of ze met elkaar gesproken hebben, wilde de rechter weten. S.: "Er is communicatie geweest, maar vraag mij niet hoe of wat of wanneer." Bij doorvragen van de rechter raakte S. -opnieuw- geirriteerd: "Is het nu zo moeilijk om dat duidelijk te maken?" Dölle: "Wat u doet is het ene wel herinneren en het andere niet."

Om op de vlucht te slaan in 2012 toen er nieuws over het Verwantschapsonderzoek naar buiten kwam, had hij kunnen doen, zei S., maar hij deed het niet. "Dat is ook niet in mij opgekomen" Op een zeker moment was hij zover dat hij wilde bekennen. Op de vraag van de rechter of hij misschien gepakt wilde worden antwoordde S.: "Achteraf was het een opluchting dat ik gepakt ben".

S. heeft het dossier gezien, maar de meest gruwelijke foto's kreeg hij niet onder ogen. Officier van justitie Henk Mous: "Waarom wilt u die beelden niet zien?" S.: "Ik word meerdere malen per nacht wakker. Ik ben bang dat als ik die foto's onder ogen krijg ik nooit weer een oog dichtdoe."

Mous opperde dat de foto's een belangrijke functie kunnen hebben: "Hij zou tegenover de familie iets goed kunnen maken door te zeggen hoe de communicatie met Marianne is gegaan. De foto's zouden zijn geheugen kunnen helpen."

Slachtofferverklaringen
Bauke Vaatstra was zeer uitgesproken in zijn slachtofferverklaring: "Ik heb haar gevonden en ik heb haar zien liggen, als een beest afgeslacht. Ik kon haar niet helpen". Nu hij weet wie de dader is, heeft Vaatstra er "een beeld" bij gekregen. "Hij heeft ons zoveel aangedaan, wij hebben levenslang. Het is wat mij betreft een rat. Wat hij onze familie heeft aangedaan.... Ik zie het elke avond, ik zie het elke nacht."

Mariannes zus Wilma: "Wat ik nooit weer vergeten zal: die traan in haar ooghoek. Marianne zou naar de kappersopleiding, het heeft niet zo mogen zijn, het noodlot fietste achter haar aan.
Met Marianne zijn mijn heit en mem voor een deel gestorven". De familie wil vooral rust, na dertien jaar onrust en onzekerheid. "Dat het recht mag zegevieren en we allemaal rust mogen krijgen, dat we over Marianne mogen spreken en niet meer over de zaak Marianne".

Moeder Maaike: "Het leven is overleven geworden. Hoe kan iemand dertien jaar zijn mond houden over dit gruwelijke misdrijf. Om je gezin te beschermen? Leven met de gedachte dat je zusje, je dochter is vermoord is niet te begrijpen. Het voelt nog steeds als een grote gapende wond. Alles is kapot. Een excuus voor deze moord kan ik niet aanvaarden en vergeven zal ik nooit."

Zus Ineke: "Het was een warme zomer, maar wij hebben de warmte niet gevoeld. Hoe kun je zoiets onmenselijks doen. In gedachten zie ik de angst in haar ogen. Hier kan ik niet mee omgaan, het is te wreed. Die onzekere tijd heeft dertien jaar geduurd. Ik heb altijd gedacht: ik weet niet wie het is, maar hij kent mij misschien wel". Dat bleek achteraf ook zo te zijn. Ze heeft ooit met S. in dezelfde zaal gezeten, bij een diploma-uitreiking."

Na het verlossende telefoontje over de positieve dna-match komt alles weer boven. "Het verschil is dat we er nu een gezicht bij hebben. Dat ik moet lezen dat het een goede man en vader is vind ik verschrikkelijk. Het zal je vader maar zijn. Excuses zal ik nooit accepteren. Dit komt nooit weer goed, onze familie heeft levenslang. Haar laatste uur is in doodsangst geweest. Jij hebt ons van 1 mei 1999 tot 12 november in een hel laten leven en dat is precies wat we jouw de rest van je leven toewensen."

S. reageert huilend: "Hier zijn geen woorden voor. Het snijdt door de ziel."

Moeder, twee broers en een zus van Marianne willen een fikse schadevergoeding. Freddy lijdt aan een posttraumatisch stresssyndroom (ptss), een gevolg van de aanblik van zijn dode zusje in het weiland. Moeder Maaike lijdt volgens een psycholoog ook aan ptss, "Haar weerstand is de afgelopen jaren gesloopt." Moeder en Freddy claimen ieder afzonderlijk 25.000 euro. De broer en zus van Marianne claimen afzonderlijk 15.000 euro.

De advocaat van de familie richt zich tot slot tot de verdediging. S. heeft aangegeven spijt te willen betuigen: "Als dat werkelijk zijn intentie is, dan kan hij een begin maken door de vorderingen niet te betwisten", zei de advocaat.

De zaak wordt vrijdag voortgezet. Dan komen onder andere een psychiater en een psycholoog aan het woord en zal de officier zijn strafeis kenbaar maken. De advocaat krijgt gelegenheid voor het pleidooi.

De uitspraak is twee weken later.

FOTONIEUWS