Skûtsjesilen gaat zaterdag weer van start

do 28 juli 2022, 21.54 uur

GROU - 'Mei it brûs foar de kop en it wetter yn’e warring’

Zaterdag is het weer zo ver, eindelijk, zullen vele liefhebbers verzuchten. Immers, Anneke Douma zong het zo treffend: 'in sneon yn augustus, de sinne dy skynt en alles dat fljocht nei ús Grou’. Ook al is het deze keer de laatste zaterdag van juli, zaterdag begint in Grou het traditionele skûtsjesilen. Een wedstrijdreeks die van tradities aan elkaar hangt, maar dat is nu juist de grote aantrekkingskracht van dit gebeuren. Duizenden toeschouwers zullen op en om het water getuige zijn van de strijd die wordt gevoerd. Een heleboel van hen zullen komen voor de mooie plaatjes, misschien ook wel een beetje voor de sensatie of het feest eromheen, maar dat maakt niet uit. Skûtsjesilen is een mix van traditie, nostalgie en sport. Een uiterst attractieve mix die velen in Fryslân al decennialang ’yn 'e besnijing hat’, veertien dagen lang. Voor de liefhebbers is het uitkijken naar de sportieve strijd, de wedstrijden om het 'Sulveren Skûtsje’, de traditionele hoofdprijs. Er is overigens, naast de SKS, de Sintrale Kommisje Skûtsjesilen’, nog een organisatie actief, de IFKS en dat staat voor Iepen Frysk Kampioenskip Skûtsjesilen. Die houdt zijn wedstrijdreeks vrijwel aansluitend aan die van de SKS. Die IFKS is opgericht omdat veel skûtsjeschippers, vaak ook de eigenaren, geen toegang kregen tot de SKS, want daar wordt een gesloten inschrijving gehanteerd: veertien deelnemers en niet één meer. Zo heeft de IFKS inmiddels meer dan 60 deelnemers. Daar wordt gevaren in vier klassen, A,B en C klasse plus een kleine A-klasse, waar de SKS maar één klasse kent.

Sint Pieter

En die gaat dus zaterdagmiddag van start in Grou, middels de traditionele sleep vanuit het dorp bij de 'Houtstekken’ onder het toeziend oog van de eeuwenoude Sint Pieter, de fraaie gotische kerk van Grou en vele honderden toeschouwers en natuurlijk een orkest op het water dat de sfeer erin houdt. In optocht, alle veertien achterelkaar voortgetrokken door een of twee sleepboten. De tocht gaat naar het startwater, afhankelijk van de windrichting is dat het Pikmeer of de Wijde Ee, in en rond Grou overigens de Grouster Ie genoemd. Daar is dan de start, een vliegende start en dat betekent dat er op tijd gestart wordt over een virtuele lijn die begrensd wordt door twee startboeien en het startschip. Ook dat startschip is traditioneel, dat is sinds jaar en dag de kotter van de Lemster zeilvereniging Zevenwolden. Technisch, maar vooral ook tactisch is die start een geweldig spektakel, want net als de Formule 1 kent zo’n skûtsjestart een vorm van pole position. Er is met andere woorden, eigenlijk maar één ideale of optimale plek om te starten: vooraan en zo hoog mogelijk. Die startlijn ligt als het goed is haaks op de route naar de eerste boei, pal tegen de wind in dus. En omdat je tegen de wind in niet kunt zeilen, moet er dus gelaveerd worden, kruisen derhalve. En dat kun je doen over bakboord, naar links dus, of stuurboord, naar rechts. Maar omdat het reglement voorschrijft dat bakboord voorrang heeft op stuurboord, gaan de meeste schippers over bakboord van start. De enkele durfal die het over stuurboord probeert, maakt of een geweldige start of, wat in het wielrennen een ’chasse patat’ heet. Hij moet niet raar opkijken dat hij meteen tegen een fikse achterstand aankijkt. Als u als kijker de kans krijgt moet u het eigenlijk zelf komen bekijken, zo’n start met veertien van de kolossale vrachtschepen is een enorm spektakel.

Vliegende start

Niet op elke locatie is overigens ruimte voor zo’n vliegende start, op de Veenhoop en in Earnewâld bijvoorbeeld, wordt er vanaf de wal gestart. Ook heel spannend trouwens, want dan liggen de skûtsjes met gestreken zeilen, achter elkaar in respectievelijk het Grytmânsrek dan wel de Langesleat aan de wal. Als het startschot heeft geklonken moeten die enorme zeilen zo snel mogelijk omhoog om zo veel mogelijk wind te vangen en op snelheid te komen. Als u goed luistert kunt u daar uw vocabulaire uitbreiden met een serie gloednieuwe krachttermen… Er wordt door loting bepaald hoe de startvolgorde is, met dien verstande, dat wie op de Veenhoop nummer1 heeft geloot, in Earnewâld helemaal achteraan op nummer 14 moet starten. Beide startplekken van hierboven zijn overigens prima te bekijken, maar dan wel, het laatste stuk lopend of per fiets.

Majestueus

Het blijft een prachtig gezicht, veertien van die majestueuze kolossen strijd te zien voeren. En daarbij te bedenken dat deze skûtsjes ooit gebouwd zijn als zeilend vrachtschip. Waar nu een man/vrouw of twaalf de bemanning vormen, was dat vroeger wel anders, de schipper en zijn vrouw en soms een dekknecht, waren toen de enige bemanningsleden. Als u oude foto’s bekijkt, er zijn prachtige boeken over geschreven, zal u opvallen dat er bijvoorbeeld aan de tuigage wel het een en ander is veranderd in de loop der jaren: de mast is vele meters langer dan vroeger en daarmee is het zeiloppervlak vele vierkante meters groter gegroeid.

Favorieten

Net als bij andere wedstrijdsporten gonst het ieder jaar van de voorspellingen over wie dit jaar de reeks zal winnen. Daar is van alles van te zeggen, maar er blijven eigenlijk jaar wel een paar favorieten die komen bovendrijven, de 'usual suspects’ zeg maar. Zet uw geld op Grou, Sneek of Heerenveen en u maakt een gerede kans op succes, kijk er de statistieken maar op na. Oh ja, die titel boven dit stukje, wat betekent die nu eigenlijk. Nou, 'it brûs foar de kop’ slaat op de witte 'snor’ voor de boeg van een skûtsje en ’it wetter yn 'e warring’ betekent dat een skûtsje zo schuin hangt dat het gangboord, de warring dus, vol water loopt. 'En dan giet it dus om wei’. Veel plezier!

FOTONIEUWS