Friese tegels en aardewerk

E-mail

Facebook

Threads

Twitter / X

WhatsApp

Kopieer link

LEEUWARDEN - Misschien heb je nog een paar originele Friese tegels in je bezit uit de tijd dat in Friesland allerlei aardewerk met afbeeldingen werd gemaakt. De geschiedenis van dat aardewerk is overigens ook beslist interessant. Het werd gebruikt voor allerlei zaken: van bloempotten tot muurbekleding. Vandaag de dag kiezen we voor meer milieubewuste manieren om bloempotten en vele andere producten te maken. Benieuwd naar de nieuwste ontwikkelingen op dat gebied, kijk dan eens hier.

De ontwikkeling van keramiek
In het Midden-Oosten was de techniek om tegels te bakken met een witte ondergrond al mogelijk rond 1.000 jaar voor Christus. Deze tegels werden dan beschilderd door speciale vaklieden. Na het ontstaan van de Islam werden er grote gebieden in Noord-Afrika veroverd door Arabische stammen, ook Spanje kwam onder gezag van deze veroveraars. Behalve hun godsdienst brachten ze ook hun kunst en vaardigheden mee naar Europa waaronder het maken van keramiek. In de 16e eeuw kwam deze kennis via Antwerpen, toen een van de belangrijkste handelscentra in Europa, ook in Nederland terecht. In meerdere delen van het land ontstonden fabriekjes waar vooral tegels werden gemaakt met oosterse motieven. Ook bloempotten werden overigens gedurende lange tijd van keramiek gemaakt. Friesland was daarbij een van de gebieden waar meerdere belangrijke bedrijven werden gevestigd. Ook werd steeds meer een eigen stempel op de keramiek gedrukt en verdwenen de oosterse patronen.

Blauw, omdat het meer opbrengt
In de tijd dat de het eerste aardewerk in Nederland werd gebakken en beschilderd, kwam ook de handel met China op gang. Het waren de Portugezen die Chinees porselein naar Europa brachten. In Nederland kwam het op de markt door het kapen van Portugese vrachtschepen. Porselein was duur en voorzien van blauwe beschilderingen. Het materiaal kon in Europa nog niet worden gemaakt, dat duurde tot de 18e eeuw. Gelet op de prijzen van Chinees porselein, besloten de pottenbakkers in ons land ook om blauwe Chinese motieven op hun producten aan te brengen. Ze noemden zichzelf zelfs porseleinbakkers, wat uiteraard niet met de realiteit overeenkwam maar wel goed was voor de verkoopcijfers. Het blauwe aardewerk kreeg al gauw een goede reputatie in heel Europa.

De Friezen gaan hun eigen weg
Waar in andere delen van het land steeds meer gebruik werd gemaakt van diverse kleuren, hielden de Friese pottenbakkers het uitsluitend bij blauw. Een specialiteit werd het maken van een tableau tegen voor schepen. Als er een succesvolle reis was afgelegd werd dit op een tegel vereeuwigd. In veel historische musea over heel Europa zijn deze tegels nog te bewonderen. Net als in de rest van het land werden in Friesland ook veel tegels gemaakt voor gebruik thuis. Vermogende burgers lieten de muren van een woonkamer of keuken soms van boven tot beneden van blauwe Friese tegels voorzien. In een enkel geval is dit nog te zien.

Het einde van de Friese tegels
Na 1900 werden er in Duitsland en Polen grote hoeveelheden beschilderde tegels in de fabriek geproduceerd. Deze concurrentie betekende het einde van de Friese tegelmakers. Daarbij speelde ook dat er diverse nieuwe soorten wandbekleding in zwang raakte, zoals behang. De Friese tegels zijn nog een mooie herinnering aan vervlogen tijden. Soms worden ze nog op creatieve manieren ingezet, bijvoorbeeld in tuinen.

E-mail

Facebook

Threads

Twitter / X

WhatsApp

Kopieer link