Weer 12 jaar cel geëist in zaak Monsma

do 8 december 2011, 14.45 uur

LEEUWARDEN - Het openbaar ministerie (OM) heeft donderdag in hoger beroep opnieuw 12 jaar cel en tbs geëist tegen Johannes van der Z. uit Dokkum voor de moord op Suzanne Monsma. De 26-jarige Dokkumer heeft het slachtoffer op 21 juni 2010 in het Tolhuispark in zijn woonplaats met een moker de schedel ingeslagen.

Op 18 april van dit jaar werd Van der Z. door de rechtbank veroordeeld tot 20 jaar cel. De officier van justitie had een celstraf van 12 jaar en tbs met dwangverpleging geëist. Omdat Van der Z. niet heeft willen meewerken aan psychologische onderzoeken in het Pieter Baan Centrum heeft de rechtbank de eis naast zich neer gelegd. De rechtbank ging uit van moord. De verdachte ging in beroep. Hij heeft gezegd dat hij in een opwelling heeft gehandeld en dat er dus geen sprake is van voorbedachte rade. Het OM ging in beroep omdat de rechtbank geen tbs heeft opgelegd.

De rechtbank ging er destijds vanuit dat Van der Z. de moord heeft voorbereid. Hij had de moker meegenomen in zijn rugzak. Hij heeft het slachtoffer meegelokt met de smoes dat hij haar een duivennest wilde laten zien. Op een open plek in de dichte bosjes heeft hij vervolgens de vrouw doodgeslagen. Nadat hij eerst zijn kleren thuis had uitgewassen, is hij teruggegaan naar het park om seks te hebben met het stoffelijk overschot. Van der Z. werd door de raadsheren van het hof behoorlijk doorgezaagd op het 'waarom' achter zijn daad. Ook moest de Dokkumer verschillende malen uitleggen waarom hij zo bang is voor tbs. Over dat laatste zei hij dat hij, als hij ooit weer op vrije voeten komt, niet 'het stempeltje van tbs' achter zijn naam wil hebben. Het zou hem belemmeren in het opstarten van zijn leven en het vinden van werk na het uitzitten van zijn straf. 'Ik wil het liefst de herkansing krijgen, zonder het stempeltje', aldus de verdachte.

Hij bleef volhouden dat hij Suzanne Monsma in een opwelling om het leven heeft gebracht. De moker waarmee hij het slachtoffer de schedel in heeft geslagen had hij volgens zijn zeggen toevallig in zijn rugzak. Datzelfde gold voor een stuk touw dat hij in zijn broekzak had. Toen Suzanne een opmerking maakte over zijn vader -ze zou gezegd hebben dat de vader Van der Z. nooit als een zoon heeft beschouwd- sloegen de stoppen door.

In de verklaringen die de Dokkumer bij de politie en tijdens de behandeling van de zaak heeft afgelegd, zitten nogal wat tegenstrijdigheden. Zo zegt hij dat hij geen behandeling hoeft omdat hij zijn verleden heeft verwerkt; een van de raadsheren sprak over 'een gruwelijke jeugd'. Aan de andere kant valt dat niet te rijmen met zijn reactie op de opmerking van Suzanne over zijn vader. Hij blijft ook volhouden dat hij het slachtoffer eenmaal heeft geslagen, terwijl er aanwijzingen zijn dat er met de moker meerdere klappen zijn gegeven.

Het slachtoffer was ook gewond aan het gezicht, ze had een blauw oog en een ontwrichte kaak. Verwondingen die volgens de forensisch patholoog zijn ontstaan terwijl Suzanne nog leefde. Bloedsporen op de plek waar ze is gevonden, zouden er op kunnen wijzen dat ze in het gezicht is geslagen terwijl ze op de grond lag. Van der Z. zei dat hij na de klap met de moker de kluts kwijt was. Hij fietste naar huis, nam een douche, ging bij een vriend langs en ging terug naar de open plek in het Tolhuispark, waar hij probeerde seks te hebben met het levenloze lichaam van het slachtoffer.

Bij de politie had hij gezegd dat hij het 'ziek' en 'onmenselijk' vond wat hij met het stoffelijk overschot had gedaan. Over dat onderwerp wou hij donderdag niets zeggen, net zo min als dat hij commentaar wilde geven op de foto van de verwondingen op het achterhoofd van Suzanne. Hij wou niet naar de foto kijken. Toch was zijn woede niet op Suzanne gericht: 'Ik was gewoon boos op mijn vader en hoe hij met me omging'. Op de vraag waarom hij zijn boosheid dan niet op zichzelf had afgereageerd antwoordde hij: 'Ik doe niet aan zelfdoding, dat is het makkelijkste wat er is'.

Ondanks dat hij weet dat veel mensen, en vooral de nabestaanden, met vragen blijven zitten, weigert hij pertinent mee te werken aan een psychologisch onderzoek. Het ondergaan van tbs is zijn grootste angst. 'Tbs vind ik te zwaar. Ik ben niet gek. Als ik hulp wil dan zoek ik zelf wel een psychiater', zei hij daarover. In het Pieter Baan Centrum (PBC) had hij gezegd dat hij liever 15 jaar cel krijgt dan twee jaar tbs. Ondanks dat hij niet mee wilde werken aan de onderzoeken, heeft het PBC toch een paar voorzichtige conclusies getrokken.

Er zijn aanwijzingen voor een gebrekkige ontwikkeling van de geestvermogens, een posttraumatische stressstoornis en een borderline stoornis. Het openbaar ministerie (OM) denkt dat de Dokkumer van plan is geweest Suzanne om het leven te brengen. Toch ging het OM in beroep tegen de uitspraak van de rechtbank. Het OM wil dat de man een gedwongen behandeling krijgt. Zelfs als de rechtbank geen moord maar doodslag bewezen acht, zou er tbs opgelegd moeten worden, vindt het OM. Het gerechtshof doet over twee weken uitspraak.